BAĞDAT YOLLARINDA – Güneli GÜN – Kitap İncelemesi

Bağdat Yollarında’yı açan okuyucu, parlak bir zekanın, şakadan hiç vazgeçmeyen bir duyarlığın ve pervasız bir kişiliğin havai fişekleriyle karşılaşacak. Güneli Gün Türkiye doğumlu, Amerika’da yaşayan ve İngilizce yazan bir yazar. Ve tıpkı Nabokov, Cabrera Infante ya da Salman Rüşdü gibi, arkada bıraktığı iklime, yeni dünyanın aynasından bakarken, kullandığı dilin karanlık köşelerini, işitilmemiş seslerini ve yepyeni kıvrımlarını keşfediyor. Bağdat Yollarında’nın inatçı, kararlı, kıpır kıpır hayat dolu kahramanı Hürü ile birlikte, zaman ve mekanda çıkılan eğlenceli yolculuk, Keloğlan Hikayelerinden, Binbir Gece Masalları’ndan, Harun Reşit’in sarayından, Yavuz Sultan Selim’in çadırından geçerek, bizi sağlığın, çocuksuluğun ve oyunculuğun kalbine götürüyor. Bu yeni ülkenin eski masallar kadar tanıdık, tarih kadar şaşırtıcı ve hayat kadar cesur olması, Güneli Gün’ün hüneri.

Orhan Pamuk

(arka kapaktan)

***

Binbir Gece Masalları’ndan esintiler taşıyan roman, 1500’lü yılların başlarında İstanbul’da başlıyor. Baş kahramanımız Karamanlı Hürü 17 yaşında bir genç kız. Hürü, evinden dışarı pek adım atmamış, saf bir genç kız olarak 16. yy. İstanbul’undan yola çıkar; Yunan Mitolojisinin olağanüstü yetenekli ozanı Orpheus’un taş lirini bulan efsanevi bir ozan olarak 8. yy. Bağdat’ına, maceralarla dolu bir yolculuk yapar. Yolculuğun bir bölümünde, güvenliğini sağlamak amacıyla Keloğlan kılığına girer.

Abbasi Halifesi Harun Reşid ile tanışır; Binbir Gece Masallarının Şehrazat’ı ile dost olur ve Osmanlı Padişahı 1. Selim ile evlenir.

***

Yazar Güneli Gün, 1979’da Esrimeler Kitabı (A Book of Trances), 1987’de Bağdat Yollarında adlı romanlarını İngilizce olarak yayımlamıştır. Orhan Pamuk’un ‘Yeni Hayat’ ile ‘Kara Kitap’ ve Bilge Karasu’nun ‘Gece’ adlı romanlarının çevirmenidir. Yeni Hayat romanının çevirisi ile Amerikan Ulusal Çeviri Ödülü'nü kazanmıştır.

Bağdat Yollarında, Türkçe dahil 12 dile çevrilmiştir. Roman, 1999 yılında Londra’da bale gösterisi olarak sahnelenmiş; Green Candle Dans Grubu tarafından, aralarında Türk ve yabancı dansçı ve oyuncuların bulunduğu 99 kişilik bir ekiple, Londra'nın ünlü Saddler Wells Tiyatrosu’nda sahneye konmuştur.

Güneli Gün, kitaplarını İngilizce olarak yazmaktadır. “Ben iki lisanlı bir insanım ve İngilizcem Türkçe'den ağır basıyor. Yüksekokula ABD'de gittiğim ve orada daha uzun süre yaşadığım için düşünce hayatımın lisanı İngilizce’dir. Bu dil benim edebi lisanım; entelektüel hayatım bu dilde zuhur ediyor” demiştir.

***

Bir kez okuduğum kitabı tekrar tekrar okuma alışkanlığım pek yoktur. Buna ayıracağım zamanı, yeni kitaplar okuyarak geçirmek isterim. Ancak blog yazmaya başladığımdan beri, yeni kitaplar, yazarlar keşfetmenin yanısıra, kütüphanemdeki kitapları da gözden geçirmeye ve hakkında yazı yazmak istediklerimi tekrar okumaya başladım. Güneli Gün’ün Bağdat Yollarında isimli romanı da bunlardan biri…

Bağdat Yollarında, Talat Halman’ın 3,5 sayfalık giriş yazısıyla başlıyor. Kitap 4 kısım ve 26 bölüme ayrılmış. ‘Hürü’ Arapça’da ‘huri, çok güzel kadın’ anlamlarına geliyor; aynı zamanda da ‘hür-yaşar’ demek. Romanın kahramanı Hürü de özgür ruhlu, inatçı, kararlı, becerikli bir karakter.

Hürü, zamanda ileriye ve geriye atlayışlarla, 16. yy.da Sultan 2. Bayezid ve Yavuz Sultan Selim dönemlerindeki Osmanlı tarihini ve kültürünü; 8. yy.da Bağdat’ta Harun Reşid zamanını ironik, esprili bir dille anlatıyor bizlere…

Kitabın orijinal dili İngilizce ve Yurdanur Salman tarafından çok başarılı bir şekilde Türkçe’ye çevrilmiş. Elimdeki baskı, artık faaliyette olmayan Simavi Yayınevi’nin 1993 baskısı. Kitap, 2000 yılından buyana Remzi Yayınevi tarafından basılıyor. Simavi Yayınları’ndan yayınlanan romanın kapak tasarımı, yenisine göre daha dikkat çekici ve güzel.

Kitabı ilk okuduğumda çok beğenmiştim. İkinci okumada aynı tadı alamasam da sıkılmadan okudum…  

Bağdat Yollarında – Sihirli Serüvenlerin Romanı (on the Road to Baghdad)

Güneli GÜN (çev. Yurdanur SALMAN)

Simavi Yayınları, 1993

471 sayfa